Cumhurbaşkanı imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, 4857 sayılı İş Kanunu’nda işçilerin iş akitlerinin feshedilmesinin önüne geçilmesine yönelik düzenlemeyi içeren geçici 10’uncu maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında belirtilen süreler, 17 Mart 2020 tarihinden itibaren 2 ay daha uzatıldı.
İş Kanunu’na 16 Nisan 2020 tarihinde eklenen geçici madde ile iş veya hizmet sözleşmelerinin, “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, iş yerinin faaliyetinin sona ermesi, işin sona ermesi halleri dışında” 3 ay süreyle işveren tarafından feshedilmesi yasaklanmıştı. Ayrıca geçici maddede işverene, çalışanlarını 3 aylığına ücretsiz izne ayırmasına ilişkin düzenlemeye de yer verilmişti.
İşçilerin hak kayıplarına neden oluyor
Fesih yasağı olarak getirilen ücretsiz izin uygulamasının işten çıkarmaları engellemediği gibi pandemi sürecinde cezalandırma veya kod29 ile işten atma biçimine dönüştürüldü. Ücretsiz izne çıkarılan işçiler yılbaşında yapılan artışla 1431 liraya yükselene kadar salgın boyunca ayda 1168 lira ödenek aldılar. Sigortaları ödenmedi. İhbar ve kıdem tazminatlarını alamadılar.
Bunun yanında işverenler işçileri tazminatsız işten çıkarmaya devam ettiler. Burada da en çok 25-II maddesi, yani son günlerdeki adlandırmasıyla KOD-29 kullanıldı. Çünkü işten çıkarma yasağı KOD 29 maddesi için geçersiz.
Patronlara destek anlamına gelen kısa çalışma ödeneği de aslında işçiler için kayıplara neden oldu. Kısa çalışma yapan işçinin sigortası ödenmediği gibi kısa çalışma ödeneği, işçinin normalde aldığı ücretin çok altında kaldı. Üstelik işçiler kısa da değil, normal sürelerde çalıştılar. Pek çok işletmede kısa çalışma da bir cezalandırma yöntemi olarak işledi.
Gerek ücretsiz izin, gerek kısa çalışma ödeneği işsizlik sigortası fonundan ödeniyor. İşçilere destek olarak anlatılan bu ödenekler zaten işçinin parası. Salgın boyunca bu kapsamda yapılan ödemeler şöyle: (Nisan 2020-Ocak 2021)
Kısa çalışma ödeneği, yaklaşık 3,7 milyon işçi, toplam 27.637.492 TL. Nakdi ücret desteği (ücretsiz izin ödeneği), yaklaşık 2,5 milyon kişi, toplam 8.265.914.05 TL.
TİSK ve Türk-İş’in Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Çalışma bakanı Zümrüt Selçuk’u ziyaret edip her iki uygulamanın da devam etmesi için kulis yaptığı biliniyor.
