İSTANBUL – 2018-2022 dönemini kapsayan son 5 yılda işverenler fona 70.6 milyar TL katkı yaparken fondan 111.8 milyar TL teşvik aldı. Yani işverenler son 5 yılda fona 100 lira koyarken 158 lira teşvik aldı.
23 yıl önce işsizlere birkaç ay gelir desteği vermek amacıyla kurulan İşsizlik Sigortası Fonu, son yıllarda işverenlere fon sağlayan bir mekanizma haline geldi. 2018-2022 dönemini kapsayan son 5 yılda işverenler fona 70.6 milyar TL katkı yaparken fondan 111.8 milyar TL teşvik aldı. Yani işverenler son 5 yılda fona 100 lira koyarken 158 lira teşvik aldı
İşsizlik Fonu’ydu işverene fon oldu
İşsiz kalanlara gelir desteği sağlamak amacıyla 1999 yılında kurulan İşsizlik Sigortası Fonu, son yıllarda işsizlerden daha çok işverenlere teşvik sağladı. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) verilerine göre 2022’nin Ocak-Kasım döneminde işverenler fona yaptıkları 1 TL katkı karşılığında 1.4 lira teşvik aldı. Kasım 2022’de 100 resmi işsiz kişiden sadece 13’ü işsizlik maaşı alabildi. 2022 yılının Ocak-Kasım döneminde fonun geliri 78.5 milyar TL olurken gideri 48.8 milyar TL olarak gerçekleşti. 2009 yılından bu yana bakıldığında iki yıl hariç gelirler giderlerden hep fazla oldu. Covid-19 salgının hâkim olduğu 2020 ve 2021 yıllarında ise giderler gelirleri aştı. İŞKUR verilerine göre 2022’nin ilk 11 ayında işçiler fona 11.7 milyar lira; işverenler ise 23.4 milyar TL katkı yaptı.
İşverenler 3 kat fazla destek aldı
İşsizlik Fonu’ndan işçilerin ve işverenlerin aldıkları destek yıllara göre değişkenlik gösteriyor. İşçiler işsiz kaldıkları dönemde kamuoyunda ‘işsizlik maaşı’ olarak bilinen ‘işsizlik ödeneği’ alıyor. 2022’nin Ocak-Kasım döneminde 11.2 milyar TL işsizlik maaşı ödenirken; patronlar ise 33.6 milyar lira işveren teşviki aldı. İşveren teşvikleri; ‘Teşvik ve Destek Ödemeleri’ ve ‘İşbaşı Eğitim Programları’ndan oluşuyor. İşsizlik ödeneğinin işveren teşviklerine oranı da son beş yılda oldukça değişkenlik gösterdi. Bu oran 2018 yılında yüzde 46’ydı. Yani işverenler 100 TL teşvik alırken 46 TL işsizlik maaşı ödemesi yapıldı. Bu oran 2019 yılında yüzde 52’ye kadar çıkarken 2021’de yüzde 22’ye kadar geriledi. 2022’nin Ocak-Kasım döneminde ise yüzde 33’e geriledi. Yani işsizlik ödeneği (11,2 milyar TL) işverenlerin aldıkları desteklerin (33,6 milyar TL) üçte biri seviyesinde kaldı.
İşveren 100 TL verip 158 TL aldı
Patronların her sene İşsizlik Fonu’na ne kadar katkı yaptıkları ve ne kadar teşvik aldıklarını görmek de mümkün. 2022’nin Ocak-Kasım döneminde işverenler fona 23.4 milyar TL katkı yaparken 33.6 milyar lira teşvik aldı. 2018-2022 dönemini kapsayan son 5 yılda işverenler fona 70.6 milyar TL katkı yaparken fondan 111.8 milyar TL teşvik aldı. Yani işverenler son 5 yılda fona 100 lira koyarken 158 lira teşvik aldılar (Son 5 yıl toplamında Aralık 2022 verisi bulunmuyor). Bu oran yıllara göre değişiyor. 2022’nin ilk 11 ayında 100 TL katkı veren patronlar 144 TL teşvik aldı. 2020’de bu oran 192 liraya kadar çıkmıştı.
100 işsizden 13’ü işsizlik maaşı aldı
En önemli sorulardan birisi de kimler işsizlik maaşı alabilir ve işsizlerin ne kadarı bu maaşı alabiliyor? İŞKUR verilerine göre Kasım 2022’de Türkiye’de resmi işsiz sayısı 3 milyon 132 bin 788 oldu. İşsizlik ödeneği alan kişi sayısı ise aynı anda 408 bin 805 oldu. Yani İŞKUR’un işsiz saydığı 100 kişiden 13’ü işsizlik ödeneği alırken 87’i ise alamadı. Aynı hesabı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri üzerinden de yapmak mümkün. TÜİK’e göre Ekim 2022’de işsiz sayısı 3 milyon 354 bin oldu. İŞKUR’dan Ekim 2022’de 402 bin 948 kişi işsizlik ödeneği aldı. Buna göre TÜİK’in işsiz saydığı 100 kişiden sadece 11 kişi işsizlik ödeneği alabildi.
