ANKARA – İktisatçı Mahfi Eğilmez, Türkiye’nin ödemeler dengesini analiz ettiği yazısında, yılın ilk iki ayında yurtdışına nasıl ve nereden gittiği belli olmayan 6,9 milyar dolar olduğuna dikkat çekti. Eğilmez, “2023 yılının ilk iki ayında 1,4 milyar dolarlık pozitif net hata ve noksan kalemi vardı. Yani o dönemde Türkiye’ye nereden geldiği saptanamayan 1,4 milyar dolarlık giriş olmuştur. 2024 yılının ilk iki ayında ise 6,9 milyar dolarlık negatif bir net hata ve noksanla karşı karşıya kalmışız. Yani 2024’ün ilk iki ayında Türkiye’den dışarıya nereden ve nasıl çıktığı saptanamayan 6,9 milyar dolar tutarında çıkış olmuş” ifadelerini kullandı.
Cari açıkta ilk iki ayda görülen gerilemenin olumlu bir gelişme olduğunu belirten Eğilmez, yine de uyardı: “Buna karşılık bu gerileme büyümenin de gerilemesinin bir ön sinyali anlamına geliyor. Üretim yapabilmek için önemli ölçüde girdi ithalatı yapmak durumunda olan Türkiye’nin ithalatındaki gerileme üretimde başlayan düşüşün de göstergesi olarak alınabilir.”
Eğilmez’in kişisel blogunda yer alan yazısının ilgili kısmı şöyle:
“Tabloya göre cari açık geçen yılın ilk iki aylık döneminin cari açığının yüzde 30’u düzeyine gerilemiş. Bu, olumlu bir gelişme. Daha olumlu olanı bu gerilemenin tek başına ihracat artışı veya birincil gelirlerdeki artışla değil aynı zamanda ithalattaki düşüşle sağlanmış olması. Bununla birlikte ithalattaki düşüşte altın ithalatına getirilen kısıtlamanın da ciddi etkisi olduğuna değinmek gerekir.
Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında gerileme var. 2023 yılının ilk iki ayında 1.616 milyon dolar olan doğrudan yatırımlar 2024’ün ilk iki ayında 1.150 milyon dolara gerilemiş durumda. Buna karşılık portföy yatırımları (başlıca kalemi borsa) 2,1 milyar dolardan 8,1 milyar dolara yükselmiş bulunuyor. Buradan giderek yabancı yatırımcıların Türkiye’ye yönelik yatırım iştahının arttığını ama bu iştah artışının uzun vadeli yatırımlara değil de daha kısa vadeli yatırımlara yönelik bir artış olduğunu söyleyebiliriz.
‘NEREDEN VE NASIL ÇIKTIĞI SAPTANAMAYAN PARA VAR’
2023 yılının ilk iki ayında 1,4 milyar dolarlık pozitif net hata ve noksan kalemi vardı. Yani o dönemde Türkiye’ye nereden geldiği saptanamayan 1,4 milyar dolarlık giriş olmuştur. 2024 yılının ilk iki ayında ise 6,9 milyar dolarlık negatif bir net hata ve noksanla karşı karşıya kalmışız. Yani 2024’ün ilk iki ayında Türkiye’den dışarıya nereden ve nasıl çıktığı saptanamayan 6,9 milyar dolar tutarında çıkış olmuş.
2023 yılının ilk iki ayında Türkiye, cari açığının finansmanı için rezervlerinin 14 milyar dolarını harcamışken 2024’ün ilk iki ayında 12, 4 milyar dolarını harcamış. Cari açığın gerilemesi rezervlerin finansman amacıyla kullanılan tutarını da düşürüyor.
Özetle söylemek gerekirse cari açıkta ilk iki ayda görülen gerileme döviz pozisyonu ve dış finansman gereksinimi açısından olumlu bir gelişmeye işaret ediyor. Buna karşılık bu gerileme büyümenin de gerilemesinin bir ön sinyali anlamına geliyor. Üretim yapabilmek için önemli ölçüde girdi ithalatı yapmak durumunda olan Türkiye’nin ithalatındaki gerileme üretimde başlayan düşüşün de göstergesi olarak alınabilir.”
