İSTANBUL – Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) Merkez Yürütme Kurulu (MYK), 6 Şubat 2023’te meydana gelen Merkez üssü Maraş olan depremlerin ardından 30 ay geçmesine rağmen, şehirlerin yeniden inşası, eğitim durumu ve olası afetlere karşı hazırlıkların yetersizliği hakkında bir rapor yayımladı.
Raporda, Hatay’da kalıcı konutların yalnızca üçte birinin teslim alındığı ve teslim edilen konutların altyapısının, yani yol, su, elektrik ve kanalizasyon sistemlerinin tamamlanmadığı ifade edilirken, eğitim alanındaki eksiklikler ve yetersizliklerin sürdüğü de belirtildi. Raporda şu ifadeler yer aldı: “Kentte yeni okullar açılmış, birçok okulda bakım onarım işlemleri gerçekleştirilmiş olmasına rağmen, bazıları ikili öğretime geçiş yapmış ve bazı binalar birden fazla okul tarafından ortak kullanılmaktadır. Personel eksiği ciddi bir sorun teşkil etmektedir; okulların temizlik işlemleri ihmal edilmiştir. Bu nedenle velilerden ‘bağış’ adı altında para toplanmaktadır. İhtiyaç duyulmasına rağmen belirli mahallelere yeni okul yapılmamaktadır, mevcut binalar ise diğer kurumlardan devralınmaktadır. Okul çevrelerinin şantiye alanına dönüşmesi, ağır taşıt trafiği ve açık kanalizasyon hatları, çocukların güvenliğini tehdit etmektedir.”
Adıyaman’da 2025 Eylül itibarıyla yalnızca 8 prefabrik ve 1 konteyner okulda eğitim verildiğine ve hala eksikliklerin mevcut olduğuna dikkat çekilen raporda, “İkili öğretim hâlâ devam etmekte, kalabalık sınıflar ve donanım yetersizliği eğitim kalitesini olumsuz etkilemektedir. 6 bin konutun teslim edilmesine karşın altyapı sorunları nedeniyle birçok aile taşınamamış, 13 bin 800 öğrenci taşımalı eğitimle devam etmektedir. Öğrencilerin %62’si beslenme desteği alamazken, ortaokul ve lise öğrencilerinin %48’inin internet veya cihaz erişimi yoktur. Yetersiz beslenme ve eksik psikososyal destek öğrenme süreçlerini olumsuz etkileyebilmektedir. Sorun yalnızca fiziksel koşullarla sınırlı kalmamaktadır. Anadilde eğitim hakkı ihlal edilmekte, MESEM uygulamalarıyla çocuk iş gücüne maruz bırakılmaktadır. örgün eğitime devam oranı düşmüştür.” ifadeleri yer aldı.
KIZ ÇOCUKLARININ EĞİTİME KATILIM ORANI AZALDI
Maraş kırsalında kız çocuklarının eğitimde devamlılığının azaldığı, devamsızlık ve erken yaşta zorla evliliklerin sayısının arttığına dikkat çeken raporda, “Geçen zamana rağmen 5 konteyner okulda eğitim sürmektedir; şehir merkezinde ise ikili öğretim devam etmektedir. Prefabrik yapılar geçici bir çözüm olarak sunulmakta, ancak kalabalık sınıflar ve sağlıksız koşullar eğitimin kalitesini düşürmektedir. Bugüne kadar 61 okul ve 943 derslik açılmış, 105 okul inşaatı ve 39 okul güçlendirme çalışması devam etmektedir. Ancak konteynerlere güvenilmesi, kalıcı çözümlerden uzak, maliyet odaklı bir yaklaşımı yansıtmaktadır. Deprem, eğitimdeki eşitsizlikleri daha da derinleştirmiştir.” vurgusu yapılmıştır.
DİĞER İLLERDEKİ DURUM
Depremden etkilenen diğer illere dair güncel bilgiler ise şu şekilde sıralandı: “Adana’da hasarlı 35 okulun durumu gizlenirken, riskli binalarda eğitim devam etmeye devam etmektedir. Urfa’da 140 okulun yarısı tamamlanmıştır ve öğretmen açığı 12 bine ulaşmıştır. Osmaniye’de kalıcı çözümler üretilememiş, kent toz ve gürültüye terk edilmiştir. Kilis’te 36 okul yıkılmış, yalnızca 18 okul inşa edilmiştir. Diyarbakır’da yeni konutların dağıtımı şeffaf şekilde gerçekleşmemekte ve ulaşım sorunları sürmektedir. Gaziantep’te altyapı sorunları hâlâ çözüme kavuşturulamamış, konteyner okullarda eğitim devam etmektedir. Elazığ’da ise okul inşaatları ve konut teslimatlarıyla ilgili gecikmeler yaşanmaktadır.”
EĞİTİM SEN’İN TALEPLERİ
Eğitim Sen, deprem bölgelerindeki sorunların siyasi tercihlerden kaynaklandığını belirterek şu talepleri sıraladı:
- Konteyner okullar kapatılmalı, depreme dayanıklı okullar hizmete alınmalıdır.
- Her öğrenciye ücretsiz yemek, temiz su, kırtasiye, dijital erişim ve ulaşım desteği sağlanmalıdır.
- Eğitim emekçileri için güvence altına alınmış, kadrolu istihdam sağlanmalı; geçici modellere son verilmelidir.
- Norm kadro adaleti sağlanmalı, barınma sorunlarına yönelik lojman ve kira yardımı sunulmalıdır.
- MESEM ve çocuk emek sömürüsü durdurulmalı, mevsimlik işçi çocuklarına yönelik telafi eğitimleri düzenlenmelidir.
- Kamu kaynakları rant projelerine değil, kamusal, bilimsel, laik ve anadilinde eğitime yönlendirilmelidir.
- Acele kamulaştırmalar durdurulmalı, okul çevresinde güvenlik önlemleri alınmalıdır.
- Güvenli ve sağlıklı barınma hakkı güvence altına alınmalıdır.
- Beklenen depremlere yönelik afet hazırlık planları yapılmalı ve tatbikatlar düzenlenmelidir.
