İSTANBUL – AB ülkelerinde iltica talebinde bulunanların, “güvenli” olarak adlandırılan üçüncü ülkelere yönlendirilmesi ve bu işlemlerin bu ülkelerde gerçekleştirilmesini öngören tartışmalı yasa tasarısı, Avrupa Parlamentosu tarafından onaylandı.
Avrupa Parlamentosu (AP), Avrupa Birliği (AB) iltica yasalarını sıkılaştırarak, başvuranların “güvenli” olarak belirlenen üçüncü ülkelere gönderilmesini amaçlayan düzenlemeyi kabul etti. Bu kapsamda, iltica eden kişilerin üçüncü ülkelere transfer edilmesi ve güvenli ülkeler listesinin oluşturulması için iki ayrı yasa tasarısı, sağ ve aşırı sağ partilerin desteğiyle kabul edildi.
İlk yasal düzenleme, AB’de İngiltere’nin tartışmalı Ruanda Modeli’nin uygulanmasına olanak tanıyor.
RUANDA MODELİ
İngiltere’nin 2022 yılında Doğu Afrika ülkesi Ruanda ile imzaladığı anlaşma çerçevesinde, yasadışı yollarla ülkeye gelen ve iltica talebinde bulunan kişilerin doğrudan Ruanda’ya gönderilmesi ve iltica işlemlerinin burada yapılması hedefleniyor.
Ruanda hükümeti başvuruları olumlu değerlendirirse, başvuranlar İngiltere’de değil Ruanda’da kalacak. AB üyesi İtalya da Arnavutluk ile benzer bir anlaşma gerçekleştirmiştir.
ÜÇ GÜVENLİ ÜLKE: MISIR, FAS VE TUNUS
İkinci yasal düzenleme, AB genelinde bir güvenli ülkeler listesi oluşturulmasını öngörüyor.
Üye ülkeler daha önce kendi “güvenli” ülke listelerine sahipti. Bu kapsamda, AB ülkelerine iltica başvurusunda bulunanların Tunus, Fas, Mısır gibi ülkelere yönlendirilmesi mümkün hale geliyor. Ancak “güvenli” ülkelerin vatandaşlarının, bir AB ülkesine iltica başvurusu yaptıklarında haklarının büyük ölçüde kısıtlanacağı belirtiliyor.
Almanya’daki iktidar partisi Hristiyan Demokrat Birlik (CDU), AP oylamasında aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) ve diğer aşırı sağ partilerle birlikte oy kullanırken, koalisyon ortağı Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve muhalefetteki Sol Parti ile Yeşillerin önemli bir kısmı karşı oy kullandı. İki yasa tasarısı üzerinde AB Komisyonu ve üye ülkeler arasında müzakerelerin aynı gün başlaması bekleniyor.
HUKUKİ VE İNSANİ BOYUTU TARTIŞILIYOR
Güvenli ülkeler listesi ve üçüncü ülke uygulaması, Avrupa’da uzun süredir tartışma konusu. Bu kişilerin, başvurdukları AB ülkesinde normal bir iltica sürecine tabi olmaktan mahrum bırakılması ve daha önce hiç bulunmadıkları bir ülkeye gönderilmeleri, hukuki ve insani açıdan eleştiriler doğurmuştur.
AP oylaması sonrası insan hakları kuruluşları ve göçmen derneklerinden tepkiler geldi. Avrupa’daki Göçmenler için Kiliseler Komisyonu (CCME) Genel Sekreteri Torsten Moritz, iltica yasasının sertleştirilmesini eleştirerek, “Güvenli ülke olarak tanımlanan üçüncü ülkeler genellikle yeterli altyapıya sahip değil. Bu nedenle, bu uygulama temel bir hak olan iltica hakkını fiilen ortadan kaldırmaktadır” ifadelerini kullandı.
Alman Sol Parti’nin Federal Meclis’teki içişleri ve göç politikaları sözcüsü Clara Bünger, İngiltere ve İtalya’da daha önce verilen mahkeme kararlarına atıfta bulunarak, uygulamanın Cenevre Mülteciler Sözleşmesi’ni ihlal etme olasılığının bulunduğuna dikkat çekti. Bünger, “Ruanda Modeli, temel insan haklarını hiçe saymaktadır” dedi.
Bir ülkenin güvenli olarak kabul edilmesi durumunda, o ülkenin vatandaşlarının iltica başvuru süreçleri kısaltılacak ve istihdam alanına erişimleri sınırlandırılacaktır.
Yeşiller partili AP üyesi Erik Marqardt, “Mısır gibi siyasi takibin günlük yaşam haline geldiği ülkeler artık Avrupa genelinde güvenli menşe ülke olarak tanımlanıyor” diyerek, “Bu, birçok kişinin düşündüğü gibi sınır dışı işlemlerini kolaylaştırmayacak. Sınır dışı uygulaması, zaten bir ülkenin güvenli olarak ilan edilmemesi durumunda bile gerçekleştirilebilir. Güvenli ülke uygulaması, esasen bu ülkeden iltica talebinde bulunanların haklarını büyük ölçüde kısıtlayacak” değerlendirmesinde bulundu.
Marqardt, özellikle “güvenli” ülke vatandaşlarının istihdam piyasasına erişiminin zorlaşacağını vurgulayarak, bunun da entegrasyon politikaları gibi birçok açıdan sorunlu olduğunu ifade etti.
