ANKARA – Torba kanun teklifi, zeytin ağaçlarının yok edilmesine yol açacağı eleştirileriyle karşı karşıya kaldı ve enerji, ulaşım ile madencilik sektörlerindeki yatırım süreçlerini hızlandırma hedefiyle, yaklaşık 26 saat süren tartışmaların ardından TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu tarafından onaylandı.
Bu torba kanun, zeytinliklerin madencilik faaliyetlerine açılacak olması nedeniyle kamuoyunda “Süper İzin” olarak adlandırılmakta. Komisyon görüşmeleri, dün saat 10.00’da başladı ve bugün saat 11.45’te teklifin kabulüyle sona erdi.
İlgili düzenlemeler, enerji, ulaşım ve madencilik gibi sektörlerde yatırım süreçlerini hızlandırmayı hedefliyor. Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci ve imar planlarında yapılacak değişikliklerle ilgili olarak, zeytinliklerin madencilik faaliyetlerine açılması nedeniyle eleştiriler artmakta. Toplantılarda, bütün projeler için ortak bir değerlendirme sisteminin oluşturulması ve çevresel etki değerlendirmesi ile diğer izin süreçlerinin eş zamanlı yürütülerek yatırımların hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi planlanmaktadır.
Yeniden Yapılandırma ve Ruhsat Öncesi Süreçler
İkinci madde, maden sahalarında uygulanan rehabilitasyon işlemleri, bedelleri ve ilgili yönetim kurulu ile tahsil dairelerini yeniden yapılandırmayı içeriyor. Böylece çevresel yükümlülükler ve idari süreçler için hukuki bir temel oluşturulması hedefleniyor.
Maden Kanunu üzerindeki değişiklikle, ruhsat öncesi izin süreçlerinin kısaltılması hedefleniyor. İzinler dört ay içinde verilmediği takdirde “izin verilmiş sayılır” kuralı getirilecektir. Orman izinleri şimdiye kadar Orman Genel Müdürlüğü tarafından verilirken, yeni değişiklikle Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) orman alanlarında yetki sahibi olacak. MAPEG’in, madencilik ruhsatı verme yetkisi yanı sıra orman izinlerini de vermeye yetkili hale gelmesi kamuoyunda eleştirilere neden oldu.
Zeytinlik Alanlarına İlişkin Düzenlemeler
Teklifin 11. maddesi, 3213 sayılı Maden Kanunu’na geçici madde eklenmesini öneriyor. Buna göre, ruhsat sahibi veya rödövansçı olan gerçek ya da tüzel kişilerin, ülkenin elektrik talebini karşılamak amacıyla yürütülen madencilik faaliyetlerinin zeytinlik olarak kayıtlara geçen ya da fiilen zeytinlik bulunan alanlarda gerçekleştirilmesine izin verilebilecektir. Böyle durumlarda, zeytin ağaçları, faaliyetlerin yapılacağı alanların bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik verilerek taşınabilecektir.
Madencilik faaliyetleri için izin verilmesi, “kamu yararı” gözetilerek bakanlıkça onaylanabilir. Zeytin ağaçlarının taşınmasından doğacak tüm masraf ve talepler, maden faaliyeti yürütmek üzere karar çıkan kişiye ait olacaktır.
Zeytin ağaçlarının taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda, yine kamu yararının gözetilerek madencilik faaliyetlerine bakanlık tarafından izin verilmesi gerekmektedir. Bu süreç öncesinde, biyolog ve ziraat mühendisinin de içinde yer aldığı uzman görüşleri doğrultusunda yeni bir zeytin sahası tesis edilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.
Yıllık olarak rehabilitasyon çalışmaları için ruhsat sahibinden işletme ruhsat bedeli kadar tahsilat yapılacak ve madencilik faaliyetleri öncesinde alandaki zeytin ağacı sayısıyla eşit sayıda zeytin ağacı dikilecektir. Bakanlık, zeytin ağaçlarının taşınması ve yeni zeytin sahası kurulması konusundaki usul ve esasları belirleyecektir.
4342 sayılı Mera Kanunu’ndaki değişiklikle, Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) olarak belirlenen bölgelerde mera tahsis amaç değişikliği için artık ÇED raporu şartı aranmamaktadır. Bu durum, özellikle hayvansal üretim açısından önemli olan mera alanlarının başka amaçlar için kullanılmasını mümkün kılacağı yönünde eleştirilmektedir.
İzin Süreçlerinin Birleştirilmesi
Yenilenebilir enerji yatırımlarını desteklemek için, izin, kira ve irtifak işlemlerinde uygulanan indirimlerin önümüzdeki beş yıl içinde devreye girecek tesisleri de kapsayacak şekilde uzatılması ve böylece yatırım maliyetlerinin düşürülmesi amaçlanmaktadır. Rüzgar ve güneş enerjisi projeleri için izin süreçleri, proje geliştirme aşamasındaki sondaj ve ölçüm işleriyle birlikte tek bir izin sürecinde toplanacaktır.
Ayrıca, rüzgar ve güneş enerjisi üretim tesislerinin çevresel etki değerlendirme süreçlerinde ana kuş göç yollarındaki projeler için ornitolojik gözlem zorunlu hale getirilecektir; ancak göç yollarında yer almayan projeler için böyle bir zorunluluk olmayacaktır. Bu düzenleme, izin süreçlerinin bir arada yürütülmesiyle orman alanlarının korunması ve biyolojik çeşitliliğin tehlikeye girebileceği yönünde kaygıları artırmaktadır.
İmar Plan Onayı Enerji Bakanlığına Veriliyor
İmar Kanunu’ndaki değişiklikle, rüzgar ve güneş enerjisi tesislerinin imar plan onayı, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi süreçlerinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılabilmesi öngörülmektedir. Bu yeni düzenlemenin “bürokratik süreçlerin ve kamu hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması” amacı taşıdığı belirtilmişken, bazı eleştirmenler bunun idarenin bütünlüğünü zayıflatacağı ve yerel yönetimlerin devre dışı bırakılmasıyla yönetimsel zorluklara yol açabileceği konusunda endişeler dile getirmiştir.
