ANKARA – ABD, İsrail’i kullanarak İran üzerindeki baskıyı arttırarak istediği tavizleri koparmaya çalışıyor. ABD Başkanı Donald Trump, İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik olası askeri müdahalesine karşı çıkarak, Başbakan Binyamin Netanyahu’ya böyle bir saldırının şu an için uygun olmadığını söylediğini açıkladı. Trump, bu müdahalenin ertelenmesinin, ABD yönetimine İran ile yeni bir nükleer anlaşma için zaman kazandıracağını ifade etti.
Trump’ın bu çıkışı, Umman ve İtalya’nın başkenti Roma’da ABD ve İran heyetleri arasında sürdürülen üst düzey müzakereler sırasında geldi. Taraflar, uranyum zenginleştirme programının sınırlandırılması ve İran’a yönelik yaptırımların kademeli olarak kaldırılması gibi temel başlıklarda yoğun pazarlık yürütüyor.
İran: Uranyum zenginleştirme hakkımız tanınsın
Avrupa medyasına konuşan iki İranlı yetkiliye göre, Tahran yönetimi Washington’a “siyasi uzlaşma” çerçevesinde bir teklifte bulundu. İran, ABD’nin:
- Dondurulmuş İran fonlarını serbest bırakması,
- İran’ın sivil amaçlı uranyum zenginleştirme hakkını kamuoyu önünde tanıması
karşılığında, uranyum zenginleştirme faaliyetlerine en az bir yıl süreyle ara verebileceğini bildirdi.
Müzakere ekibine yakın kaynaklar, “Washington bu koşulları kabul ederse, siyasi bir uzlaşıya hızla ulaşmak mümkün” açıklamasında bulundu.
UAEA Başkanı Grossi, görüşmeleri olumlu değerlendiriyor
Son gelişmeler, Birleşmiş Milletler’in (BM) nükleer denetim kurumu olan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi’nin, İran ile ABD arasında Tahran’ın hızla ilerleyen nükleer programı üzerine yürütülen müzakereler hakkında “kararın henüz verilmediğini” söylemesiyle birlikte geldi. Ancak Grossi, devam eden müzakereleri olumlu bir işaret olarak değerlendirdiğini belirterek, “Bunun bir anlaşmaya varma istekliliğini gösterdiğini düşünüyorum ve bence bu, mümkün olan bir şey” dedi.
2015 tarihli resmi adıyla Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) olan nükleer anlaşma, İran’ın nükleer programına sınırlamalar getirilmesi karşılığında yaptırımların hafifletilmesini öngörüyordu. Ancak anlaşma, Trump’ın 2018 yılında ABD’yi tek taraflı olarak anlaşmadan çekmesiyle çöktü. Bu adım, iki ülke arasındaki tansiyonun hızla yükselmesine ve diplomatik ilişkilerin bozulmasına yol açtı.
ABD, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurmasını istiyor
ABD’li yetkililer, yeni bir anlaşmanın ancak İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurma konusunda kesin bir taahhütte bulunmasıyla mümkün olacağını defalarca dile getirdi. Buna göre, zenginleştirme süreci, nükleer silah üretimi için potansiyel bir yol olarak görülüyor.
İran: Nükleer programının tamamen sivil amaçlı
Ancak İran, nükleer silah peşinde olduğu iddialarını sürekli olarak reddederken, nükleer programının tamamen sivil amaçlı olduğunu vurguluyor. Tahran, Washington’ın zenginleştirme kapasitesini tamamen ortadan kaldırma talebini, ulusal egemenliğe müdahale olarak değerlendirerek geri çevirdi.
