taz: Bayan Suder, Sayın Gauger, gözlendiğinizi ilk ne zaman fark ettiniz?
Sonja Suder: 1978 yazıydı. Fransa’nın güneyindeki tatilden Frankfurt’a yeni dönmüştük. Main nehri kıyısındaki Eiserner Steg’deki bit pazarında standımızı kurmak için sabah 6’da ayrıldık.
Ve o zaman birinin seni takip ettiğini fark ettin mi?
Suder: Sabah saat altıda, ön kapınızdan bit pazarına kadar arkanızda biri olduğunda ve sonra kendi başına bir stand kurmadığında fark edilir. Öğleden sonra kontrol ettik ve sonra netleşti: izleniyoruz. Frankfurt am Main’de sıcak bir yaz günüydü sanırım Ağustos. Ve bir karar vermemiz gerekiyordu.
Neden?
Schleyer’in kaçırılmasından ve Stammheim’daki ölülerden bir yıl sonra bunlar zor günlerdi. Uzaklaşmaya karar verdik.
Süreci Yeniden Anımsayalım
1978. Sonja Suder ve Christian Gauger’ın, ancak sonraki 22 yıl boyunca tespit edilememek için olay yerinden kaybolduğu 1978’i kim hatırlıyor? Arjantin’in Dünya Kupası’nı kazandığı yıl. Ya da şu anki Sol Parti Genel Başkan Yardımcısı Katja Kipping’in doğduğu yer. DAC hala vardı ve Batı Avrupa, 68 hareketinin son aşamasındaydı. Nikaragua’da Sandinista ulusal sarayı bastı, İtalya’da Kızıl Tugaylar, Hıristiyan Demokrat Aldo Moro’yu öldürdü.
Ve Haziran 1978’de Federal Almanya Cumhuriyeti’nde – savcılığa göre – Sonja Suder ve Christian Gauger’in tanıdıkları, Münih’teki Arjantin konsolosluğuna bir bomba yerleştirmek için yola çıktılar. Adı Herrmann F.’di ve Devrimci Hücreler çevresinde Suder ve Gauger gibi davrandığı-hareket ettiği- söyleniyor. Veri merkezlerinin devlet güvenliği açısından değerlendirilmesi, 1976 / 77’de ayrılmalarından sonra tanınabilir herhangi bir kontrol olmaksızın faaliyet gösterdikleri için zordu. Grup, mülk hasarı içeren saldırılar düzenledi ve RAF’ın aksine şahıslara yönelen tarzdan kaçınmaya çalıştı.
Bugünkü savcılığa göre, Suder ve Gauger’in 1977’de Güney Afrika ile uranyum anlaşması yapan şirketlere yönelik iki saldırıya ve 1978’de Heidelberg Kalesi’ne kundakçılık saldırısına karıştığı söyleniyor. 15 Eylül 1978’de Federal Adalet Divanı’ndaki bir soruşturma yargıcı ikisi için tutuklama emri çıkardı.
Savcının inandığı gibi Gauger, Suder ve F. aslında birbirlerini tanıyorlarsa, 1978’de Arjantin’i adaletsiz bir devlet olarak kabul etmeleri gerekirdi. Ordu, 1976’da orada bir darbe yaptı ve ardından 30.000’den fazla insanı öldürdü. Futbol dünya şampiyonası bu ülkede skandal şartlar altında gerçekleşti. Ve Bonn’daki sosyal-liberal koalisyon, Alman şirketlerinin Arjantin diktatörlüğüyle iş anlaşmalarına göz yumarken, Arjantin işkencesine düşen Alman vatandaşlarına yardım etmekte tereddüt etti.
Bu nedenle, Hermann F. gibi sadece birkaç kişi Arjantin konsolosluğunun duvarındaki bir deliği bombalamaya çalışsa bile, dikkate değer şikayetler vardı. Konsolosluğa saldırı hiç olmadı. Suders ve Gaugers’ın tanıdığı varsayılan Hermann F. için hazırlık ölümcül oldu. Patlayıcı cihaz 23 Haziran’da Heidelberg’de erken patladı, F. hem bacaklarını hem de gözlerini kaybetti.
Ağır yaralanan adam, Heidelberg Üniversite Hastanesinde araştırmacılar tarafından sorgulanmıştır. Dostlar ve avukatlar, araştırmacıların, devrimci hücrelerin organizasyon yapısı hakkında bilgi edinmek için haftalarca ve aylarca F.’i izole ettiğini söylüyor. Ayrıca Suder ve Gauger hakkında. Müfettişler, F.’in kendilerine ilaçların etkisi altında söylediği söylenenleri ve kendi seçeceği bir hukuk danışmanı olmaksızın – ve daha sonra neyi iptal ettiğini kaydetti.
F’nin kazasından birkaç hafta sonra Suder ve Gauger, Frankfurt’taki takip ekiplerini fark etti ve onlardan kaçtı. O zamandan beri yurtdışında bir yerde yaşadıkları ve – daha önce öyleyse – artık veri merkezleriyle bağlantılı olarak aktif olmadıkları söyleniyor.
Suder ve Gauger aleyhindeki şüphe “esasen tanık F.’nin 1978’den verdiği bilgilere dayanıyor”, Frankfurt savcılığı şimdi sorulduğunda doğruluyor. Yetkililere göre, Sonja Suder aleyhine başka bir şüphe 1999 yılına kadar eklenmedi.
Suçlama: 1975’te Viyana’daki Opec saldırısına katılmak ve cinayete yardım ve yataklık etmek. Gauger ve Suder’in aslen suçlandıkları saldırıların zaman aşımı süresi 20 yıldır. 1998’de bu sürenin dolmuş olması gerekirdi. Ancak savcıya göre, zaman aşımı süresi “birkaç kez kesintiye uğradı” ve “en fazla iki kez – 40 yıl sürebilir”. 1978’den kalma bir kundaklama (sınırlama süresi: 10 yıl), insanları tehlikeye atan bir kundaklama haline gelebilir (sınırlama süresi: 20 yıl) ve zaman aşımı süresi 40 yıla kadar uzatılabilir.
2000 yılında iki “Devrimci Hücreler emeklisi”, Paris’te görkemli bir şekilde ifşa edildi ve tutuklandı. O zamandan beri Alman ve Fransız yetkililer, Suder ve Gauger için inatla uğraştı. 2001 yılında Fransa, Almanların iade talebini reddetti. Şimdi, 1970’lerdeki iki devrimci aleyhindeki yeni AB tutuklama emri nedeniyle süreç değişebilir. Dava şu anda Fransız Anayasa Mahkemesinde. Fransa’nın iade edip etmeyeceği ise tamamen belirsiz.
2010. Paris, St. Deniz, yakınında 8. Üniversite’den sonra küçük arsalar üzerinde çok küçük evler var, uzaktan bazı yüksek binaların fonunu görebiliyorsunuz. Soğuk, yağışlı bir gün, sokaklarda neredeyse hiç kimse yok. Sonja Suder ve Christian Gauger, maruz kaldıkları ve geçici hapis cezalarından bu yana bu evlerden birinde veya daha doğrusu bu evlerden birinin küçük bir bölümünde yaşadılar. Sonja Suder şu anda 77, Christian Gauger 68 yaşında. 1978’de kaçmadan önce bir çifttiler. Alman basınına ilk konuşmaları bu. Sohbet için çay ve bisküvi var. Mutfak-oturma odası16 metrekareden az.
Güney Afrika apartheid devletiyle iş yapmak için Alman şirketlerine saldırıp sonra yeraltına girip, Fransa’da gizli bir yaşam sürdüğünüzde, ancak on yıllar sonra ifşa edilip tutuklanmanız nasıl bir duygu? Suder ve Gauger gülümsüyor. Bunun hakkında konuşmuyorlar. İkili, yargılamalarla yasal olarak ilgili olabilecek herhangi bir soruyu yanıtlamak zorunda olmamak koşuluyla taz ile görüşmek istiyor. Olup olmadıklarını ve öyleyse ne için sorumlu olduklarını söylemiyorlar.
***
taz: Ne zamandır sürgünde yaşıyorsun?
Sonja Suder: 1978’den beri.
Daha önce Frankfurt am Main’de yaşadınız mı?
Suder: Evet, tıp okudum. Ayrıldığımızda neredeyse bitirdim.
O zaman kaç yaşındaydın
Suder: Orada 45 civarında olmuş olmalıyım.
Ve siz, Bay Gauger?
Christian Gauger: Ben de Frankfurt’ta yaşadım. Psikoloji diploması aldım ve üniversitedeki özel eğitimciler için çalıştım.
Araştırma asistanı olarak mı?
Gauger: Hayır, bir bilim adamı olarak. O zamanlar adı buydu.
***
Gauger gazeteciyi inceler. Bardağından yudumlar alıyor, Suder gibi bitki çayı içiyor, konsantre, sakin. Kar beyazı saçları bir örgüye bağlanmış, yüzü kısa, beyaz-gri bir sakalla çerçevelenmiş. Çiçekli gömleği ve hafif Hessian lehçesiyle, Frankfurt-Bockenheim’daki bir antika kitapçığından doğruca yürüyebiliyordu. Sonja Suder röportajı yönetiyor. 77 yıldır fark etmiyorsun. Kararlı bir sesi olan, siyah ve sportif giyinmiş, daha kısa, koyu saçlı çevik, canlı ve spontane bir kişilik.
St. Deniz’deki oda, alternatif sahnedeki birçok ortak daireden bildiğiniz gibi, kullanılmış ahşap mobilyalarla rahat ve ucuz olarak döşenmiştir. Tüketim karşıtlığı, emekli maaşı veya sabit bir geliri olmayan, gizli Spartalı yaşamı için pratik bir ideoloji gibi görünüyor. Kitapların yanı sıra raflarda sayısız bıçak sırtı var.
Fransa’da, masayı kirletmemek için genellikle koridorlar arasına çatal bıçak yerleştirmek için bıçak dayanakları kullanılır. Porselen ve değerli metalden, çeşitli minerallerden basit veya sanatsal olarak yapılırlar. Herkesin bir hobisi vardır ve bıçak dayanağı toplamak Christian Gauger’a aittir. Yavaşça, neredeyse halsizce anlatıyor. 1997’de felç geçirdi ve hayata döndürülmesi gerekiyordu.
***
taz: 2000 yılında tutuklandığınızda durum nasıldı?
Suder: Henüz Paris’teydik ve otelden çıktık. Her şey çok çabuk oldu: eller yukarı! Ve sonra kollar ve duvara dön.
Fransız polisi mi?
Suder: Evet. Fransız polisi.
Burada Alman yok mu?
Suder: Hayır, ancak daha sonra Bullenrevier’de -polis merkezini kastederek boğaların/öküzlerin mekanında- Almanlar da vardı. Ortaya çıkmadılar -kendilerini göstermediler- ama birbirleriyle konuştuklarını duyabiliyordunuz.
-Polisler için onlara aşağılayıcı şekilde ‘Bulle’ şeklinde hitabı kastedilerek soruluyor- “Boğalar/Öküzler” hakkında konuşmamız senin için önemli mi?
Suder [gülüyor]: Hayır, polis de diyebiliriz.
2000 yılında yakalanmayı beklediniz mi?
Suder: Hayır. Özel olarak o an için değil, hayatınıza dair bir planınız-motivasyonunuz olsa da, -yakanlama kastediliyor- bu her zaman olabilir. Gerçekte ne olduğunu asla bilemezsiniz. Bu bakımdan temelde -pek- hesaba katmıyorsunuz.
Yani farkına vardığın belirli bir kanıt yok mu?
Suder: Hayır. Bir süredir üzerimizde çalışmalarına -yakınımızda- olmalarına rağmen.
22 yıl sonra nasıl takip edilebildiğini biliyor musun?
Suder: Bu belirsiz. O sırada bir akrabamızla görüştük. Belki bir şekilde onun üzerinden ulaştılar.
Bunca yıldır peşinizde bir araştırma ekibi olduğunu mu düşünüyorsunuz?
Suder: Sanmıyorum. Hans-Joachim Klein’ın 1998/99’daki beyanlarına kadar, zaman zaman muhtemelen Avrupa’da bir arama bile çıkarılmamıştı. Bundan sonra değişmiş olmalı.
Hans-Joachim Klein, 1975’te Viyana’daki Opec saldırısına karıştı. Daha sonra terörizmden uzaklaştı, ancak 1998’e kadar Fransa’daki hedef müfettişler tarafından bulunamadı. Tutuklanmasının ardından ilk olarak 1999 yılında Sonja Suder’in OPEC saldırısına lojistikçi olarak dahil olabileceğini iddia etti. 1999’a kadar uluslararası tutuklama emri yoktu?
Suder: Hayır, avukatlarımızın söylediği bu. Muhtemelen bu yüzden görece rahattık.
Bay Gauger, çok mu geri çekiliyorsunuz? Konuşmamıza katılmayı gerçekten istemez miydiniz?
Gauger: Pek çok şeyi hatırlamıyorum. Felç geçirdim ve komadaydım.
Ne zamandı?
Suder: 1997.
Gauger: Kalp krizi geçirdim. Neredeyse ölmüştüm. Sonja beni canlandırdı. [Kardiyak arrest ve felç ve buna bağlı beyin ve hafıza bozukluğu, Fransa’dan gelen tıbbi raporlarla doğrulanmıştır.]
Sahte kimliğiniz tıbbi yardım alabileceğiniz kadar iyi miydi?
Suder: Mecburdu! Sadece kontrol ve ilaç yüzünden. Sonrasında onunla kendim rehabilitasyon yaptım. Bu çok aptalca bir durumdu.
Ve sen ifşa olmadın mı?
Suder: Hayır. Bazen derin bir nefes aldım, ama bizim yaşımızda insanlar artık o kadar şüpheli değil.
Gauger: Hafızamı tamamen kaybetmiştim.
Ama Sonja Suder’i tanıdın mı?
Suder: Beni de şaşırtan şeyi söylemeliyim.
Gauger: Ama var olduğunu önceden bilmiyordum, onu ancak odaya geri döndüğünde tanıdım.
Her şeyi unuttuğunuzda, yer altında yaşadığınızda ve size kim olduğunuzu öğretmesi için tek bir kişiye güvenmek zorunda kaldığınızda nasıl hissediyorsunuz?
Gauger: Sonra bir noktada korku geldi: Kahretsin, ya şimdi aptal kalırsam. Bu korkuya kapıldığımda, artık kendim için tekrar düşünebileceğimi de fark ettim. Bu biraz zaman aldı.
Sonja Suder ayrıca neden yer altında yaşadığınızı da söylemek zorunda mıydı?
Ölçer: Evet. Ama elbette bana her şeyi anlattı mı bilmiyorum. Sadece bilmiyorum
Suder: Bunu da yapamazsınız. Bütün bir hayat anlatamazsın. Biri sorarsa ve belirli rehabilitasyon kitaplarıyla çalışırsanız, çok şey anlatabilirsiniz, ancak kafasını da bunaltmamalısınız. Yavaş yavaş çalışmalı.
1997 ve 2000 – kalp durması ile tutuklanma arasında çok fazla zaman yoktu.
Suder: Evet, ama zaten stabilize edildi. Daha önce bahsettiği nokta, bir buçuk yıllık rehabilitasyondan sonraydı. Ama bugüne kadar Christian bana geçmişiyle ilgili sorular sordu ve pratik olarak rehabilitasyona devam ediyoruz.
Tutuklandıktan hemen sonra ayrılmış mıydınız?
Suder: Evet, hemen.
Hala Almanya’da ailen var mı?
Suder: Evet. İkimiz de kız kardeşlerimizle temas halindeyiz.
Bay Gauger, o zaman Bayan Suder’in size söylediklerinin doğru olup olmadığını şimdi bağımsız olarak kontrol edebilirsiniz.
Gauger: Evet, en azından bu daha kolay hale geldi.
Tutuklandıktan sonraki sorgulamalarda durumunuz neydi?
Suder: Eğer daha önce -çözülmemeyi kastediyor- kabul ettiyseniz: “Bir şey olursa, tek kelime yok, açıklama -ifade- yok”, o zaman çok güvende hissediyorsunuz.
2000/2001 yılındaki ilk duruşmada ne kadar süre tutuklu kaldınız?
Suder: Üç aydan biraz az. Christian Paris’teydi, kadınlar hapishanesi dışarıdaydı.
Bu hapishaneye ilk girişiniz miydi?
Suder: Evet, ben 60’larımın sonlarında, Christian 60’larının başlarında.
Hapishanede nasıldı?
Suder: Fransızlar dünyadaki en korkunç hapishaneler olduğunu söylüyorlar. Ama ben söyleyemem. Normal olarak bir hücreye koyuldum ve bahçede yürüdüm. Hemen birkaç Baskla karşılaştım. O andan itibaren, ihtiyacım olan her şey elbette kendi kontrolüm altında kendi kendine organize edildi. Bu yüzden biraz ayrıcalıklıydım. Bu dayanışma büyüleyiciydi.
Hapishanedeki en stresli şey neydi?
Suder: Aslında gürültü. Her girişte, kalıcı olarak açılıp kapanan demir kapılar vardır. Sürekli bir patlama. İnanılmaz bir ses. Hapsedilmenin kendisi benim için o kadar da kötü değildi, bunu biraz önceden hallettim. Hemen yapabileceklerine bakmalısın, spor yapmak, okumak..
Bay Gauger, nasıl hissettiniz?
Gauger: Avluda yürürken biri yanıma geldi. Zaten biliyordu. Sonra bahçede yürürken hep bununla birlikteydim. Hücrede üç kişiydik. Ranzalar rahatsızdı. Ranzanın üçüncü katı, bu oldukça yüksek, başınızı döndürebilir. Aksi takdirde: fareler ve hamamböcekleri evcil hayvanlardır. Hiç kimseyi göremediğiniz veya duyamadığınız beyaz karolara sahip tek bir hücreden daha iyidir.
Yirmi yıldan fazla kaçaklıktan sonra tutuklandığında insan ne düşünüyor?
Suder: Nihayetinde yakalandık.
Gauger: Ve düşündüm: Olması gerekmiyor.
Özellikle neyle suçlandığınızı biliyor musunuz?
Suder: Üç saldırı, ikisi o sırada Güney Afrika’daki apartheid rejiminin nükleer programına ve biri Heidelberg’deki kentsel yeniden kalkınmaya karşı saldırı. Ve ayrıca Viyana. Bu Opec hikayesi. Ve bununla birlikte iddia: cinayete yardım ve yataklık. Bu aynı zamanda Fransa’da da ceza gerektirir. Burada kanuna aykırı olmayan tek şey insanlığa karşı suçlardır.
OPEC saldırısına dahil olma iddiasını şaşırttı mı?
Suder: Evet.
***
Anımsatma
1975. Klein’in 1998’de tutuklanması ve Suder’in -OPEC eylemine- karıştığı iddiaları birdenbire ortaya çıktı. Aralık 1975’te Klein, Viyana’da üç kişinin ölümünden sorumlu olan “Carlos” olarak bilinen, Ilich Ramírez Sánchez liderliğindeki bir silahlı birliğin parçasıydı. ‘Eylemde kendini vuran’ Klein, diğer birlik üyeleri ve OPEC bakanları ile birlikte rehine olarak kaçmayı başardı.
1976’da Alman-Filistinli bir eylemci, Entebbe’ye giden bir Air France uçağını kaçırdı; Erken dönem Devrimci Hücreler liderleri olarak kabul edilen Wilfried Böse ve Brigitte Kuhlmann bu süreçte öldü. RZ(Devrimci Hücreler) daha sonra yeniden şekillendi ve Orta Doğulu gruplardan ve Carlos gibi figürlerden uzaklaştı. “Anti-emperyalist sol”da anti-Amerikancılığı ve anti-Siyonizmi eleştirdiler ve ölümle sonuçlanmaması gereken saldırılar düzenlediler.
Sorulduğunda, Frankfurt savcılığı bugün 1999 yılına kadar ve Klein’ın ifadeleri dışında Suder’in 1976’ya kadar veri merkezinin erken safhasında yer almış olabileceğine dair hiçbir gösterge olmadığını doğruladı. Güvenilirliği genellikle eski RAF üyesi ve hikaye anlatıcısı Peter-Jürgen Boock ile karşılaştırılan Klein, RZ üyelerini ve diğer insanları 1999’daki Viyana Opec saldırısına karışmakla suçladı.
Rudolf Schindler, bu nedenle 2001 yılında Frankfurt Bölge Mahkemesinde yargılandı. Ve Klein’ın ifadelerinin aksine, Opec saldırısında suç ortaklığı yapmaktan beraat etti. Mahkeme, Klein’ın “2 Eylül 1999 tarihli fotoğraflı sunum davasında kimlik güvenliğini” sorguladı. Bu davada Schindler ve Suder’i suçladı, mahkeme 2001 yılında “bu konuda daha önce başka bir kadından bahsetmemiş olmasına rağmen”. Klein’ın ifadeleri dışında, savcılığın Opec davasında Suder aleyhine elinde hiçbir şey yok.
***
taz: Yetmişli yılların iddialarına, hayatınızın geçmişte hep çok daha geride olan bir dönemden söz eder misiniz? Normal bir hayat sürebildiniz mi?
Suder: İlk başta değil. Her zaman peşinde birinin olup olmadığını kontrol edersin. Almanca konuşuyor.
Gauger: Mümkünse Almanlarla temastan kaçının, bu çok önemli.
Bayan Suder, Bay Gauger, tüm bu yıllar boyunca aklınızdan şu geçmedi mi: Herşey çok uzun zaman önceydi, geri dönüp geçmişle yüzleşmeliyiz?
Suder: Ben değil. Ve sen Christian?
Gauger: Evet, tutuklama emirleri bozulmuş olsaydı.
Suder: Çok komik. Ama şimdi açık: Fransa iade talebini kabul ederse, Almanya’da prosedürle karşı karşıya kalacağız.
1990’ların başlarında ait olman gereken grup nihayet dağıldı. Bunun son zamanlarda davaya bir etkisi oldu mu?
Suder: Yasal olarak değil. Yeni AB içtihadı geldikten sonra 2007’de Fransa’da ikinci kez tutuklandık. Christian 14 gün, ben bir ay Ve 2009 yılından beri, Fransız mahkemesi 2001 yılında iade etmeyi reddetmiş olsa da, her gün iade beklemek zorunda kaldık.
2000 yılında açığa çıktıktan ve iade işlemlerinin kaldırılmasından sonra ilk kez yasal olarak Paris’te yaşadınız. Bu sizin için nasıldı?
Suder: Her zaman bir efsaneyle yaşıyorsanız, gerçek arkadaşlıklar kuramazsınız. Bütün bu yıllar emeklilik içinde yaşadık. Paris’te ilk başlarda hiç bağlantımız yoktu. Avukatımız daha sonra bizim için bir İtalyan yoldaş buldu, böylece hapishaneden çıkmak için bir ikametgah adresini bile gösterebilirdik. Sonra bizi çok hoş bir kadın aldı.
Almanya’da biraz daha zor olacağını düşünüyorum. Ancak Fransa’daki cumhuriyetçi kültür, sürgünlere sığınmak için asırlık zengin bir geleneğe sahiptir. Tanımadığımız insanlar yarım yıl evlerini bize bıraktılar, Fransa’nın güneyindeki evlerine gittiler ve biz de burada Paris’te kendi dairemizi arayabildik.
Bizi ve tarihimizi neredeyse hiç tanımadılar ve sadece yardım ettiler. Ayrıca, tartışmaları ve kutlamalarıyla yetmişli yıllardan mülteci militanların etrafındaki büyük İtalyan sürgün sahnesine hızla entegre olduk. Çok dayanışmacılar. Çok şanslıydık.
*Taz dergisinde yayınlanan almanca orjinalinden Devrimci Düşün tarafından türkçeye çevrilmiştir.
Ek Bilgi: Her ikisi de 2011 yılında Fransa’dan Almanya’ya iade edildi. Kendilerini suçlayan ifadeler tartışmalıydı: Buna rağmen, Suder kundakçılık saldırılarına karıştığı için üç buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. Suder üzerine F. Herrman’dan alınan ifadenin ameliyatından 24 saatten daha kısa bir süre sonra, yoğun bakım ünitesinde ağrı kesici pompalanan ağır yaralı haldeyken alındığı ortaya çıktı. Suder’in avukatı ifadeye ilişkin “işkence adına layık bir muamelenin sonucuydu” dedi. Ancak Savcılık iddanameyi ‘faydalı’ buldu. Suder, 2013 yılında özgürlüğüne kavuştu. Sağlık durumunun kötü olması nedeniyle Christian Gauger aleyhindeki yargılamalar durduruldu.
