ANKARA – Otokratik rejimin, devletin kurumsal işleyişini ihtiyaçları doğrultusunda sürekli biçimlemeye dönük sistematik müdehaleleri sürüyor. Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde (KHK) Değişiklik içeren teklifin kanunlaşmasıyla TSK, Belediyeler ve Yüce Divan konularında otokrasinin önünü açan bir çok düzenleme yapıldı.
TSK’da rütbe bekleme süreleri Cumhurbaşkanı kararıyla değiştirilebilecek
Yeni çıkartılan yasa ile çeşitli sebeplerden dolayı kuvvet komutanlıklarındaki rütbe ihtiyacı eksik veya fazla olması durumunda, rütbe bekleme süreleri Cumhurbaşkanı onayı ile değiştirilebilecek. Ayrıca, Milli Savunma Üniversitesinin rektörlüğü Cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve Ticaret Bakanlığı, döner sermaye işletmesi kurma yetkisine sahip olacaktır.
Bu kanun, Anayasa Mahkemesi’nin 703 Sayılı KHK’nin bazı maddelerini iptal etmesi üzerine yasal düzenlemeleri kapsıyor.
Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı’nın adını Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği olarak değiştirilmesi nedeniyle, Harcırah Kanunu’na Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri ifadesi eklenecektir.
Futbol ve diğer spor müsabakalarında bahis ve şans oyunları düzenlenmesine ilişkin yasa değişikliği ile, bayiliklerin nerede kurulacağı ve sayısının belirlenmesi, bayi başvurularının değerlendirilmesi ve uygun görülen adaylarla sözleşme süreçlerinin yürütülmesi gibi görevler verilmiştir. Ayrıca, bayi sayıları üzerindeki değişikliklerin izlenmesi ve denetimlerinin yapılması, Spor Müsabakalarına Dayalı Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis Oyunlarının Özel Hukuk Tüzel Kişilerine Yaptırılması Hakkında yasa çerçevesinde Teşkilat Başkanlığı tarafından devredilebilecek veya mal ve hizmet alım yollarıyla gerçekleştirilebilecektir.
Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’ndaki değişiklik, kuvvet komutanlıklarının rütbe karşılamasında oluşabilecek dengesizliklerin giderilmesi amacıyla Cumhurbaşkanı kararı ile rütbe bekleme sürelerinin değiştirilmesini mümkün kılmaktadır.
Askeri Okullar, Askeri Öğrenciler, Askeri Fabrikalar ve bazı düzenlemeler hakkında değişiklik ile, Milli Savunma Bakanlığı tarafından yapılan insani amaçlı mayın ve/veya patlamamış mühimmat temizliği faaliyetleri için yurt dışından getirilecek her türlü araç, makine, teçhizat ve mayın aramak üzere eğitilmiş hayvanlar gümrük vergilerinden muaf tutulacaktır.
Yükseköğretim Kurulu Üyeleri ile Rektörlere Yönelik Düzenlemeler
Yeni düzenleme ile, Yükseköğretim Kanunu’na ilişkin değişiklikler yapılacaktır. Bu kapsamda, Yükseköğretim Kurulu, Cumhurbaşkanı tarafından rektörlük ve öğretim üyeliğinde başarılı hizmet sunan profesörlerden öncelikle seçilen 7 kişi, temayüz etmiş yüksek düzeydeki devlet memurları ya da emekliler arasından seçilen 7 kişi, ve Üniversitelerarası Kuruldan, Kurul üyesi olmayan profesörlerden seçilip Cumhurbaşkanı tarafından atanacak 7 kişi ile toplamda 21 kişilik bir yapı oluşturulacaktır. Üniversitelerarası Kuruldan Cumhurbaşkanı tarafından atanması beklenmeyen üyeler için yeni adayların seçimi iki hafta içerisinde gerçekleştirilmezse, Cumhurbaşkanı doğrudan atama yapacaktır. Kamu kurumlarında çalışanların üyelikleri devam edecektir.
Yürütme Kuruluna katılacak altı üyenin dördü Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan seçilecekken, ikisi ise Üniversitelerarası Kurul tarafından seçilecek ve Cumhurbaşkanı tarafından atanacaktır.
Devlet ve vakıf üniversiteleri rektörü, Cumhurbaşkanı tarafından atanacak. Vakıf üniversitelerinde rektör atamaları, mütevelli heyetinin önerisi üzerine gerçekleştirilecektir. Rektör, üniversitenin veya yüksek teknoloji enstitüsünün tüzel kişiliğini temsil edecektir.
Yükseköğretim kurumlarında sözleşme ile görevlendirilecek yabancı öğretim elemanı sayısı dolu kadronun yüzde 2’sini geçemeyecektir. Bu konuda yapılacak dağılımlar, isim, ücret, sözleşme örneği, süre uzatımı ve sona erdirilmesi Yükseköğretim Kurulu tarafından yönetilecektir.
Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı’nın yeniden adlandırılması nedeniyle Karayolları Trafik Kanunu’na Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri ifadesi eklenecektir.
Ekonomik ve Sosyal Konseyin Çalışma Usul ve Esasları
Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu’nda yapılan değişiklik ile, Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın yurtdışında yürüteceği program ve projelerin etkili bir koordinasyonu sağlanması amacıyla yeni koordinasyon ofisleri kurulacak. Bu ofisler, uluslararası gençlik ve spor faaliyetlerinde de aktif rol üstlenecektir. Ofislerin kuruluş yeri ve çalışma usul ve esasları Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecektir.
Ekonomik ve Sosyal Konseyin Kuruluşu, Çalışma Esas ve Yöntemleri Hakkında yasada yapılan düzenleme ile konsey üyeleri ve çalışma esasları Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmiş olacaktır.
Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nda meydana gelen değişiklikle, sendikaların doğal afetler durumunda, gerektiğinde üyelik şartı aranmaksızın nakit varlığının yüzde 10’unu aşmamak kaydıyla, afet bölgelerinde barınma, sağlık ve eğitim tesisleri yapılması için kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanı tarafından vergi muafiyeti tanınan vakıflar ile kamu kurumlarına ayni ve nakdi yardım edebilmesi hedeflenmektedir.
Belediye ve Köylerin Kaldırılmasını Düzenleyen Hükümler
Cumhurbaşkanı kararıyla belediyelerin kurulmasına izin veren hükmün Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi üzerine, Belediye Kanunu’nda değişikliklere gidilmektedir. Bu doğrultuda, belediye kurma başvurusunun valinin görüşüne tabii olması gerekecektir.
Ayrıca, yeni yerleşimlerle 5 bin ve üzeri nüfusa sahip bölgelere belediye kurulabilecektir.
Cumhurbaşkanı kararlarının iptal edilmesi sonucu, kanunla tüzel kişiliğin kaldırılmasıyla ilgili prosedürler güvence altına alınmaktadır. Nüfusu 50 bin ve üzeri belediyelerin sınırına 5 bin metreden daha yakın olan belediye ve köylerin tüzel kişiliği, gereken altyapı hizmeti sağlandığında kaldırılacak ve belediyeye bağlanacaktır. Nüfusu 2 binin altında kalan belediyeler ise köye dönüşecektir.
Tüzel kişiliği kaldırılan belediyelerdeki planlama süreçleri, Anayasa Mahkemesi’nin kararlarına uygun olarak yeniden düzenlenerek uygulama birlikteliği sağlanacaktır. Birleşme ya da tüzel kişiliğin kaldırılması durumunda, intikal eden belediyelerde seçimler öncesi yeni planların yapılmasına izin verilmeyecek; ancak mevcut planlarda gerekli değişiklikler ve imar uygulamaları, katılan belediyenin onayıyla gerçekleştirilecektir.
Devlet Desteklerini İzleme ve Denetleme Kurulu’nun kapatılması üzerine, bu kurula ilişkin atıfların yönlendirilmesi amacıyla yasada düzenlemeler yapılacaktır. Buna göre, daha önce yapılan Atıflar, Cumhurbaşkanınca belirlenen uygun bir kurul ya da merciye yönlendirilmiş sayılacaktır.
Yüce Divan Yargılamalarına İlişkin Düzenlemeler
Anayasa Mahkemesi’nin Yüce Divan yargılamalarına yönelik düzenlemenin KHK ile mümkün olmadığını bildiren kararı doğrultusunda, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’da değişiklik yapılacaktır. Bu kapsamda Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında Yüce Divan yargılamalarının üç ay içinde tamamlanması gerekecektir. Bu süre içinde tamamlanamayan yargılamalar ise ilave üç ay içinde bitirilmelidir.
Yüce Divanda yargılanacak eski Bakanlar Kurulu üyeleri, askeri yüksek mahkeme mensupları ve Jandarma Genel Komutanı’na dair geçici düzenleme, Anayasa Mahkemesi kararına uygun olarak güncellenecek. Böylece, 9 Temmuz 2018 öncesinde görev yapmış olan Bakanlar Kurulu üyeleri, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan’da yargılanacaktır. Ayrıca, kaldırılan Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başkan ve üyeleri ile Jandarma Genel Komutanı, görevleriyle ilgili suçlarından ötürü Yüce Divanda yargılanacak ve bu üyelerin ordu mensubu olma hakları saklı kalacaktır.