VAN – Dünyanın en fazlaUrartu eserini barındıran müzesi konumundaki Van Müzesi’nin 7-9 Eylül’de gerçekleştireceği “Urartu” sempozyumuna, bölgede on yıllardır kazı yapan birçok önemli akademisyeni ve uzmanı davet etmediği ortaya çıktı.
Van Müzesi’nde 7-9 Eylül 2022 tarihinde “Urartu ve ötesi: Demir Çağı yaylalarında gelişim ve etkileşim” adlı sempozyum gerçekleştirilecek. Sempozyum, Urartu’ya dair verilerin ve görüşlerin bir araya getirilerek, yeni bakış açıları kazandırmasını amaçlıyor.
Ancak Çok sayıda akademisyenin bulunduğu davetli listesinde, 27 yıldır bölgede aktif olarak Urartu çalışan Van Kazısı eski başkanı Erkan Konyar ve ekibindeki hiçbir kazı üyesinin adı geçmedi. Ayrıca listede, Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinde Urartu üzerine çalışan bazı akademisyenlerin de adı yer almıyor.
KURUL ÜYESİ TEK TEK İSİM SAYMIŞ
Gazete Duvar’dan Nuray Pehlivan’ın haberine göre; sempozyumu düzenleyen akademisyen ve bürokratlardan oluşan kurul, 2019 yılına kadar Urartu başkentini kazan ve yakın zamanda “Urartu-Doğuda Değişim, Yüksek Yaylanın Başkenti: Van” ve “Urartu: Aşiretten Devlete” kitaplarını yazan Doç. Dr. Erkan Konyar ve beraberinde 10’un üzerinde akademisyeni sempozyuma davet etmedi. Sempozyuma davet edilmeyen bir akademisyenin aktardığına göre kurul üyeleri bununla da yetinmeyip çeşitli üniversitelerde Urartu üzerine çalışan bazı akademisyenleri de sempozyumda istemedi. Sempozyum öncesi yapılan hazırlık toplantısında kurul üyelerinin bahsi geçen akademisyenlerin adını tek tek zikrederek, “bu kişiler kırmızı çizgilerimiz” dedikleri de iddialar arasında.
‘YILLARIN EMEĞİ BİR ÇIRPIDA YOK EDİLİYOR’
Konu ile ilgili görüşlerine başvurulan Doç. Dr. Erkan Konyar, ötekileştirmenin 2019 yılında sosyal medyadaki arkeolojik kazı paylaşımları gerekçe gösterilerek, kazı ruhsatının iptal edilmesiyle başladığını söyledi. Bu yapılanların akademide biat kültürünün en temel yansıması olduğunu dile getiren Konyar, kazı ruhsatının iptal edilmesi ile ilgili yasal süreci devam ettirmekte kararlı olduğunu ifade etti. Konyar, şöyle devam etti:
“Birdenbire birileri çıkıp sen buralarda çalışamazsın diyebiliyor, işinizi zorlaştırıyor, kota koyuyor. Yılların emeği, sizinle çalışan yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin tez ve proje çalışmaları bir çırpıda yok ediliyor. Benimle bilimsel çalışmalarını yürüten birçok genç bilim insanı da bu yaptırımlarla oldukça zarar gördü. Van Müzesi benimle çalışan yüksek lisans öğrencilerinin, tezleri ile ilgili müzede çalışma taleplerini defalarca reddetti. Bizzat bizim kazılarda ortaya çıkardığımız arkeolojik malzemeyi bile çalışmamıza izin vermediler”
‘BİZİ KRİMİNALİZE ETMEYE ÇALIŞIYORLAR’
Bölgede siyasi iklimin en sert olduğu dönemlerde de çalıştığını aktaran Konyar, “Böyle bir anlayışla açıkçası ilk defa karşılaşıyorum. Bilimsel olarak yok edemedikleri bir yapıyı bu şekilde kriminalize edip yok etmeye çalışıyorlar. Kendilerini yargının yerine koyuyorlar. Korkunç bir durum bu… İşin bir diğer tuhaf tarafı sempozyum için konulan yasağın genel müdürlüğün isteği olduğunu söylemeleri. Eğer bu doğruysa, genel müdürlüğün bilimsel sempozyumlarda dahi böyle bir yönlendirmesinin bulunması ve bilim kurullarının bunu kabul etmesi diğer bir handikap. Bu konunun da açıklığa kavuşturulması gerekir. Sanırım genel müdürlüğün bilgisi dışında ismi kullanılıyor. Tabii asıl ürkütücü olan bu yapı içinde bilim insanlarının bulunması, buna alet olmaları. Kaldı ki Sempozyum Düzenleme Kurulu’nun niteliği de tartışmalı. Zira aralarında sadece bir kişi Urartu çalışmaları ile biliniyor. Diğerlerinin çalışma alanı Tunç Çağları” diye konuştu.
‘DOĞDUĞUMUZ TOPRAKLARDA BU MUAMELEYE MARUZ KALDIK’
Sempozyuma davet edilmeyen Urartu uzmanı bir başka akademisyen, “Ne olup bittiği bilinmese de sempozyumun kendisine nasıl bir rol biçtiği ortadadır. Günümüz çekişmeli politik tartışmalarının ötesinde 2500 yıl önce yaşamış, güçlü bir medeniyet kurmuş ve şu an için ölü bir dil olan ve temsilcisi olmayan bir etnik, kültürel, siyasi yapı üzerine yapılan bu sempozyum, nasıl oluyor da arkeolojide bir ötekileştirmeye, ayrımcılığa neden olabiliyor?” diye sordu.
“İsminden ilk bakışta ülkemiz ve özellikle Doğu Anadolu Arkeolojisi için yararlı olduğu hissi uyandıran bu sempozyum, ülkemiz Urartu arkeolojisi için çalışan akademisyen ve uzmanları arasında bir ayrışma olduğunu gösteriyor. Bu sempozyumu düzenleyen kurul üyeleri, yıllardan beri başkent Tuşpa’yı kazan inceleyen, burası ile ilgili yayınlar düzenleyen ve daha düne kadar bu alanda çalışan ekipten hiç kimseyi sempozyuma çağırmadı. Bu bir akıl tutulmasıdır. Kürtleri, Alevileri, muhalifleri ve kişisel husumetleri olan herkesi dışladılar. Bunun en acı tarafı ise kendi doğduğumuz topraklarda bu muameleye maruz kalmak! Bu durumu sempozyuma çağırdıkları Urartu üzerine çalışan yabancı akademisyen ve araştırmacılara nasıl izah edecekler? Acaba düzenleme ekibi üyeleri kaleyi gördüklerinde yıllarca beraber akademik paylaşımlarda bulundukları, o dışladıkları arkadaşlarını hatırlayıp hiç mi utanmayacaklar?”
‘KARAR MERCİİ DÜZENLEME KURULU’NUN TA KENDİSİDİR’
“Bölgede uzun yıllardır aktif olarak Urartu çalışan uzmanların davetli listesinde neden olmadıkları” sorusu yöneltilen Düzenleme Kurulu üyesi Erol Uslu, “Bilim Kurulu’nun aldığı bir karar var. İsimlerin oluşturulması konusu, tamamen Bilim Kurulu’nun bizim önümüze bırakmış olduğu bir listedir. Bilim Kurulu’nun kriterlerini ben sorgulayamam” yanıtını verdi.
Telefonla ulaşılan bir Bilim Kurulu üyesi ise, “Bu tip organizasyonlarda davetli listesine Sempozyum Düzenleme Kurulu karar verir. Biz sadece Düzenleme Kurulu’nun karar verdiği ve bize iletilen bildirileri yeterlilik açısından değerlendiririz. Kimi davet ettiler, kimi etmediler bizim herhangi bir bilgimiz olamaz. Bu konuda karar mercii, Düzenleme Kurulu’nun ta kendisidir” diye konuştu.
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nden bir yetkili ise, “Biz hiçbir bilimsel sempozyuma müdahale etmeyiz. Genel müdürlüğün geleneğinde yoktur böyle bir şey. Bu konuda ne bir isim danışılmış ne de şu olsun bu olsun denilmiştir. Ki denilse bile biz bir sempozyuma kimin gelip gelmeyeceği konusuna karışmayız” ifadelerini kullandı.