Sayıştay’ın, Türkiye Taşkömürü Kurumu’nu (TTK) denetim raporu açıklandı. Raporda, “Kurumun imtiyaz sahalarında bulunan taşkömürü sahaları ile rödovans suretiyle taşkömürü üretim işletmeciliği yapılan faaliyet alanlarında kayıt dışı kaçak taşkömürü üretim faaliyetlerinin artarak devam ettiği görülmüştür” denildi.
BirGün’ün haberine göre; raporda yer alan tespitlere göre, 2019 yılı sonu itibarıyla 16 küçük, 1 büyük ölçekli olmak üzere toplam 17 taşkömürü sahasında rödovans yoluyla özel sektör işletmeciliği yapıldığı belirtildi.
Rödovans usulüyle işletmecilere verilen küçük ölçekli 16 sahada 50’ye yakın projeli ocak bulunduğu, ancak her bir sözleşme kapsamında çok sayıda ocak girişi bulunduğu bildirildi. Bu nedenle bir ocağın yıl içinde sadece bir veya iki kez denetlenebildiğine dikkat çekildi.
Her yıl yüzlerce kaçak ocak tespit edildi
2015 yılında tespit edilen kaçak ocak sayısının 197, 2016 yılında 293, 2017 yılında 350, 2018 yılında 371, 2019 yılında 556 olduğu, bunların büyük bir kısmının rödovanslı sahaların sınırları içinde bulunduğu ifade edildi.
Kurum genelinde her yıl yüzlerce kaçak ocak tespiti yapıldığı, bu ocakların girişlerinin bir kısmının mühürlendiği, bir kısmının da patlatıldığı belirtildi. Raporda, “Rödovanslı saha ocaklarının yanı sıra kaçak ocak işletme faaliyetlerinin de yaygın bir şekilde sürdürülmekte olduğu anlaşılan bölgede pek çok yeni/eski kaçak ocağın, kapatılıp mühürlense, giriş ağızları patlatılsa bile tekrar tekrar faaliyete geçirildiği görülmektedir” ifadeleri kullanıldı.
Taahütün iki katı üretim
Raporda, kaçak üretimi şirketlerin teşvik ettiği, bu şekilde üretime göz yumduğu, üretilen kömürü satın aldığı, sevk fişi sağladığı bildirildi. Şirketler rödovanslı sahalarda 2019 yılında 215 bin 595 ton olan üretim taahhütlerinin iki katından fazla, 472 bin 432 ton kömür üretti. Bundan dolayı 25,5 milyon TL rödovans tutarı tahakkuk ettiği şirketlere 15,2 milyon TL fiyat farkı ödemesi yapıldığı belirlendi. Raporda, geçmişte yurttaşların ihtiyaçlarını karşılamak için yaptıkları kaçak kazıların, rödovans sonrası hesabı tam olarak yapılamayan, kontrol edilemeyen üzerinden maddi çıkar sağlanan bir yapıya dönüştüğü vurgulandı.
Kaza ve yaralı sayısı tam olarak bilinmiyor
Rödovansla işletilen sahalar ile bu sahalardaki kaçak ocaklarda 2018 ve 2019 yılında 20 ölümlü iş kazası olduğu, 1992-2019 yılları arasında rödovanslı sahalarda 148 işçinin, kaçak ocaklarda 133 işçinin öldüğü bilgisi raporda yer aldı. Kaza ve yaralı sayısının ise tam olarak belirlenemediği bildirildi.