İSTANBUL – İsrail’in İran’a karşı yürüttüğü savaş 6. gününde devam ediyor. İsrail saldırılarını artırarak devam ettirirken, bu sabah Tahran’ın doğusundaki “Velayet” bölgesi ile “İmam Hüseyin” Üniversitesi çevresinde ve Ardabil ilindeki Ardabil Sanayi Bölgesi’nde patlamalar meydana geldi. Aynı zamanda Tebriz’e yönelik bombalı saldırılar gerçekleştirildi ve Kirmanşah’taki Mahideşt ili ile “İmam Hasan” askeri kışlasına yönelik bombardıman yapıldı. Kışladan yayımlanan görüntülerde, “Yağmur gibi füze yağıyor” ifadesi duyuldu.
İran Cumhurbaşkanı: Bakanlar yetkilerini yardımcılarına devretsin
İsrail’in saldırılarındaki artışla birlikte, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezşekiyan, bakanlardan yetkilerini yardımcıları ve yöneticilere devretmelerini talep etti.
Pezşekiyan, yetkilerin eyaletlere devredilmesi gereksinimine dikkat çekerek, “Bakanlar gerekli yetkileri yöneticilere ve yardımcılarına devretsinler ki, ihtiyaç durumunda her kurum zamanında gerekli kararları alabilsin,” şeklinde konuştu.
Bu arada, ABD’nin İran’a doğrudan saldırıp saldırmayacağına dair süre gelen tartışmalar arasında, İran’ın dini lideri Hamaney, olası bir ABD askeri müdahalesine karşı sert uyarılarda bulunarak, “Amerikalılar bilmeli ki her türlü askeri müdahale İran ve bölge için telafisi mümkün olmayan zararlar doğurur,” şeklinde ifadelerde bulundu.
İran, İsrail’e ait bir F-35 savaş uçağını düşürdü
İsrail ordusu, Tahran’a yönelik yeni bir hava saldırısı dalgası başlattığını duyururken, kısa bir yazılı açıklamada “İsrail Hava Kuvvetleri şu anda Tahran bölgesinde bir dizi saldırı gerçekleştiriyor,” ifadesi kullanıldı.
İsrail’in İran’a düzenlediği saldırılar devam ederken, İran dördüncü kez İsrail’e ait bir F-35 fighter uçağını düşürdüğünü açıkladı. Tahran’ın güneyindeki Veramin ilçe kaymakamı Hüseyin Abbasi, İsrail’e ait bir F-35 savaş uçağının etkisiz hale getirildiğini belirtti. Bu durum, İran’ın İsrail’e ait 4. savaş uçağını düşürdüğü anlamına geliyor.
İsrail’in bombardımanlarına devam ettiği esnada, İran, art arda iki saldırıyla yaklaşık 25 füzeyle yeni bir misilleme saldırısı gerçekleştirdi. Fırlatılan füzeler ve İsrail’in hava savunma sistemi “Demir Kubbe” Ramallah’tan görüntülendi.
İsrail, santrifüj üretim tesisini hedef aldığını iddia etti
İsrail ordusu, Tahran’da bir santrifüj üretim tesisine hava saldırısı düzenlendiğini bildirdi.
Sadece birkaç saat içinde 50’den fazla uçakla Tahran ve çevresinde “istihbarata dayalı bir dizi saldırı” gerçekleştirildiği açıklandı. Bu saldırıların İran’ın başkentindeki uranyum zenginleştirme süreçlerinde kullanılan bir santrifüj üretim tesisini hedef aldığı belirtildi.
Ayrıca, İran’ın füze kapasitesine dair karadan karaya füze montajı için ham madde ve bileşenlerin üretiminin yapıldığı bir tesis, hava savunma füzeleri bileşenleri üreten bir fabrikaya ve diğer bazı silah üretim tesislerine saldırılar gerçekleştirilmiştir.
Geçtiğimiz 5 gün içerisinde neler yaşandı?
Çatışmalar başladığından bu yana, İran’da askeri bölgeler, sivil alanlar ve yerleşim yerleri hedef alınmıştır. İran Kızılay (Hilâl-i Ahmer) sözcüsü, İsrail saldırılarının başlangıcından itibaren ülkenin 21 ilinin saldırılardan etkilenmiş olduğunu bildirdi.
İsrail’in İran topraklarına yaptığı askeri saldırılar sürecinde Tahran, İsfahan, Doğu Azerbaycan, Elburz, Merkezi, Kazvin, Huzistan, Hürmüzgan, Batı Azerbaycan, Horasan-ı Rezevi, Kirmanşah, Çaharmahal ve Bahtiyari, Hamedan, Buşehr ve Kirman illerindeki bazı enerji altyapıları, askeri tesisler ve yerleşim alanlarına yönelik zararlara neden oldu.
Bu saldırılar kapsamında, Tahran’daki devlet televizyonu (İran Radyo-Televizyon Kurumu), Nazarabad Sanayi Bölgesi ve Zaviyeh Sanayi Bölgesi İsrail’in hedef aldığı sivil alanlar arasındaydı. Tahran petrol depo ve rafineleri, Tebriz rafinesi, Farda Motors Fabrikası ve Kirmanşah Hastanesi zarar görmüş, can kayıpları yaşanmıştır.
İlk 5 günde İran’da 585 kişi yaşamını yitirdi
Bu durum çerçevesinde resmi olmayan verilere göre, ilk 5 günde toplam ölü ve yaralı sayısı en az 1911 kişiye ulaşırken, bu rakamın 585’i ölü, 1326’sı yaralıdır.
Siviller: Ölü: 239, Yaralı: 335
Askeri personel: Ölü: 126, Yaralı: 123
Kimliği belirsiz: Ölü: 220, Yaralı: 868
İsrail’in Saldrılarda Kullandığı Silahlar
İnsan hakları örgütleri, savaş hukuku bağlamında “orantılılık” ilkesini önemli bir konu olarak değerlendirir. Bu orantılılık, hedeflere yönelik kullanılan silah türleri için de geçerlidir. Güvenilir kaynaklardan edinilen bilgilere göre, İsrail ordusu saldırılarında şu silahları kullanmıştır:
- Harop – İntihar Dronu: İsrail Havacılık Sanayii (IAI) tarafından üretilmiştir. Uzun süre havada kalabilir ve radar ya da hava savunma sistemlerini hedef alarak kendini onlara çarpar. İran’ın radar sistemlerini etkisiz hale getirmek amacıyla kullanılmıştır.
- Harpy – Anti-radar Dronu: Eski bir model olup, otomatik olarak radar sinyallerini arar ve tespit ettiğinde saldırıda bulunur. İran’ın füze sistemlerindeki radarların yok edilmesinde kullanılmıştır.
- F-35I Adir – Çok Amaçlı Hayalet Savaş Uçağı: ABD yapımı F-35’in İsrail’e ait özel donanımlı versiyonudur. Görünmezlik özelliği sayesinde ilk dalga saldırıları gerçekleştirmiş, komuta merkezleri, hava savunma sistemleri ve nükleer tesisleri hedef almıştır.
- F-15I Ra’am – Uzun Menzilli Taarruz Uçağı: Çift motorlu, ağır mühimmat taşıyabilen bir savaş uçağıdır. Özellikle GBU-28 sığınak delici bombalar ile İran’ın yer altı tesisleri (örneğin Natanz) hedef alınmıştır.
- F-16I Sufa – Çok Amaçlı Savaş Uçağı: ABD F-16D’nin geliştirilmiş versiyonudur. Uzun menzil ve akıllı mühimmat taşıma kapasitesiyle askeri üsler, füze rampaları ve iletişim altyapılarına saldırmakta kullanılmıştır.
- Delilah – Hava Tabanlı Seyir Füzesi: Hedef çevresinde uzun süre uçabilen ve hedef netleştiğinde saldıran bir füzedir. Hareketli veya gizlenmiş hedeflere (örneğin radar sistemleri ya da komuta araçları) karşı kullanılmıştır.
- Rampage – Hava-Yer Süpersonik Füze: İsrail’in Elbit Systems şirketi tarafından üretilmiş hızlı ve isabetli bir füzedir. Sığınaklar, füze fabrikaları ve mühimmat depolarını hedef almak için kullanılmıştır.
- Blue Sparrow – Havadan Fırlatılan Balistik Füze: Başlangıçta balistik tehditlere karşı bir test füzesidir. Ancak, sahadaki örnekler, İsrail’in bunu stratejik altyapılara saldırılarda kullandığını göstermektedir.
- LORA – Kısa Menzilli Balistik Füze: 400 km menzil kapasitesine sahip, yerden fırlatılabilen ve sabit hedeflere 10 metreden daha az sapma ile isabet edebilen bir füzedir. Operasyonun başında Batı İran’daki önemli altyapıların yok edilmesinde kullanılmıştır.
- SPICE-1000/2000 – Akıllı Güdüm Kitleri: Serbest düşüş bombalarını hassas bombalara dönüştüren güdüm sistemleridir. İleri düzeydeki İran tesislerine yönelik saldırılarda geniş bir şekilde kullanılmıştır.
- JDAM – GPS Güdümlü Bomba Kiti: ABD yapımı bu kitler, klasik bombaları GPS ile hassasiyet kazandırır. İsrail çeşitli JDAM türlerini sabit hedeflere saldırmak için kullanmıştır.
- GBU-39 SDB – Küçük Akıllı Bomba: Yüksek hassasiyetli ve küçük boyutlu bombalardır. Boyutları nedeniyle uçaklar tek seferde birden fazla taşıyabilir. Sivil kayıpların yüksek olabileceği hedeflere saldırılarda kullanılmıştır.
- GBU-28 – Sığınak Delici Bomba: 5000 poundluk bu bomba, birkaç metre kalınlığındaki beton ve toprak katmanlarını geçerek yer altı sığınaklarını vurabilir. Natanz’daki yer altı tesisleri için bu bombalardan faydalanılmıştır.
Bu silahların çeşitliliği ve etkisi, orantılılık ilkesinin savaş hukukuna uygunluğunu sorgulayan insan hakları kuruluşlarının dikkatini çekmektedir. Özellikle sivil altyapıya yönelik yüksek etkili mühimmatın kullanımı, savaş suçu tartışmalarını gündeme getirmektedir.