DİSK, Kovid-19 salgınının işçileri nasıl etkilediğini gösteren raporunu açıkladı. Rapora göre DİSK üyesi işçilerin yüzde 75’i Kovid-19 nedeniyle ekonomik zorluk yaşıyor. İşçilerin yüzde 25’ten fazlasının borçları arttı, yüzde 19.4’ü kredi kartının alt limitini ödeyemedi. Faturalarını ödemekte sıkıntı yaşayan işçilerin oranı yüzde 13.7. Kadınların tüm bu süreçten daha fazla etkilendiğine dikkat çeken rapor alınan sağlık ve sosyoekonomik önlemlerin yetersizliğine de dikkat çekiyor.
GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 39’A ULAŞTI
Kovid-19 salgınının Türkiye’ye de ulaştığı bilgisinin resmi ağızlarca da kabul edildiği 11 Mart’ın üzerinden 4 ay geçti. Raporlara yansıyan rakamlar, çarkların işçilerin yaşamı pahasına döndüğünü bir kez daha gözler önüne serdi.
Kovid-19 salgınının çalışma yaşamına etkilerine dair yaptığı araştırmayı kamuoyuna açıklayan DİSK-AR, raporu 2 bin 237 DİSK üyesi işçi ile tesadüfi yöntemlerle görüşerek hazırladığını açıkladı. Araştırmaya katılan işçilerin yüzde 14.3’ü metal, 7.8’i lastik-kimya, yüzde 6.8’i büro-ticaret-eğitim, yüzde 6.6’sı ise tekstil iş kolunda çalışıyor.
Rapora göre salgın nedeniyle iş kaybı 13 milyon düzeyine, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 39’a ulaştı, yüzlerce işyeri kapandı. Yine rapora göre salgın yalnızca işsizliği değil aynı zamanda gelir eşitsizliğini, toplumsal adaletsizliği ve yoksulluğu daha da artırdı.
“TÜRKİYE, TARİHİNİN EN BÜYÜK İŞSİZLİK DALGASI İLE KARŞI KARŞIYA”
DİSK raporu İstanbul Tabip Odası toplantı salonunda yaptığı bir toplantıyla paylaştı. Toplantıya DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, DİSK Genel Sekreteri Adnan Serdaroğlu ve DİSK yöneticileri katıldı. Adnan Serdaroğlu’nun açılış konuşmasından sonra raporu açıklayan Arzu Çerkezoğlu, bütün bu verilere bakarak, Türkiye’nin tarihinin en büyük istihdam kaybı ve işsizlik dalgası ile karşı karşıya olduğunun altını çiziyor. Türkiye’de ilk vakanın ortaya çıktığı günden bu yana salgının toplumsal ve ekonomik boyutuna ısrarla dikkat çektiklerini vurguluyor.
DİSK’in salgının hem halk sağlığı hem de insan yaşamı açısından yaratacağı vahim sonuçlara karşı hükümeti uyardıklarını söyleyen Çerkezoğlu, Bu dönemde aynı zamanda salgının işçilere dönük etkileri konusunda bilimsel veri üretmeye çalıştıklarını beliriyor.
“ÖRGÜTSÜZ VE KAYITSIZ İŞYERLERİNDE TAHRİBAT DAHA BÜYÜK”
Çerkezoğlu, DİSK-AR’ın hazırladığı “Kovid-19 İşçileri Nasıl Etkiledi” başlıklı araştırmanın DİSK üyelerinin yaşadığı gelir kaybını ve karşılaştıkları ekonomik zorlukları ortaya koymakla birlikte başka bir veriyi de gün yüzüne çıkardığını söylüyor. O gerçek, İŞKUR ve diğer yardımların işçilerin gelir kaybını telafi etmeye yetmediği gerçeği. Çerkezoğlu, örgütsüz ve kayıtsız işyerlerinde çalışan emekçiler üzerindeki tahribatın çok daha büyük olduğunun altını çiziyor: “Rapor sendika çatısı altından olmanın sağlamış olduğu korumayı göstermesi açısından da dikkat çekmektedir. Sendikalılık Kovid-19’un yarattığı tahribatını sınırlamıştır.”
İŞÇİLERİN YÜZDE 81.8’İ KENDİSİNİ VEYA İŞİNİ TEHLİKEDE HİSSEDİYOR
Yaşanan belli başlı sorunları maddeler halinde sıralayan Çerkezoğlu, Kovid-19 bir işçi sınıfı hastalığı haline geldiğinin altını çizerek işçilerin ve çalışanların yaşadığı kayıpları giderecek sosyal ve ekonomik önlemlerin acilen alınması çağrısı yapıyor:
- Kovid-19 salgını nedeniyle kısa çalışma, evden çalışma, uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma yaygınlaştı. Salgın nedeniyle özel sektörde işçilerin yüzde 76’sının çalışma biçimi değişti. Kadın işçilerin yüzde 81’inin çalışma biçimi değişti.
- Çalışma biçimlerinin değişmesiyle işçilerin çalışma süreleri düştü. Bu durum ücret ve gelir kayıplarına yol açtı. İşçilerin yüzde 36’sı ücret veya gelir kaybı yaşadı. Kadınların yüzde 47.7’si ve erkeklerin yüzde 34.2’si ücretini, fazla çalışma ücretini veya sosyal ödemelerini eksik aldığını veya hiç alamadıklarını belirtti.
- İşçilerin yüzde 75’i Kovid-19 nedeniyle ekonomik zorluk yaşıyor. Ekonomik zorluklar içinde ilk sırayı borçlanma aldı. İşçilerin yüzde 25’ten fazlası borçlarının artığını belirtirken yüzde 19.4’ü kredi kartının alt limitini ödeyemedi. Kredi kartı borcunu ödeyemeyen işçilerin oranı yüzde 16.5, faturalarını ödemekte sıkıntı yaşayan işçilerin oranı yüzde 13.7.
- İşçilerin yüzde 41’i salgınla birlikte işyerlerinin önemli bir bölümünün mal ve hizmet üretimine ara verdiğini, bu nedenle çalışma sürelerinin azaldığı belirtti. Özel sektörde bu oran yüzde 52.
- Araştırma sonuçlarına göre kadınlar erkeklere göre daha düşük ücret aldı, çalışma biçimleri daha fazla değişti ve çalışma süresi daha fazla azaldı. Kadınların ücretli çalışma süreleri azaldı, kadınlar istihdamdan daha fazla çekilmek zorunda kaldı ancak ev içi yükleri arttı.
- Kovid-19 salgını döneminde kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneği uygulamaları yaygınlaştı. İşçilerin yüzde 27’si İŞKUR’dan ödenek aldı. İşçilerin ise yüzde 23’ü kısa çalışma ödeneği aldığını belirtmiştir.
- Kovid-19 salgınında yaşanan iş ile ücret kaybı, İŞKUR ödenekleri ve sosyal yardım programları ile çok sınırlı bir biçimde karşılanıyor. Buna göre işçilerin yüzde 92’si devletten herhangi bir yardım alamadı.
- İşçilerin yüzde 63’ü gelir akışı kesildiğinde 1 aydan daha az süre geçinebileceğini belirtti. 1-3 ay arası geçinebilen işçilerin oranı yüzde 29, 3-6 ay arası geçinebileceğini ifade eden işçilerin oranı ise yüzde 3.8 oldu.
- Kovid-19 salgını işçilerin gıda harcama tercihlerini değiştirdi. Öyle ki salgın döneminde işçilerin yüzde 40’ı ucuz besinlere yöneldi.
- İşçilerin yüzde 1.6’si Kovid-19’a yakalandığını belirtirken, yüzde 27.8’i “çalışma arkadaşım/arkadaşlarım yakalandı” dedi. Böylece işçilerin yüzde 29.4’ü kendisinin veya arkadaşlarının Kovid-19’a yakalandığını belirtti. Özel sektör işçilerinin ise yüzde 1.9’u Kovid-19’a yakalandı.
- İşçilerin yüzde 15.4’ü işyerinde üretimin koronavirüs vakası sebebiyle durduğunu söyledi.
- İşçilerin yüzde 53’ü salgına karşı alınan önlemleri yeterli bulmazken, işçilerin yüzde 81.8’i kendisini veya işini tehlikede hissediyor. İşçilerin yüzde 53’ü salgının yayılma hızının artacağını düşünüyor.
- İşçilerin yüzde 84’e yakını Kovid-19’u kişisel ekonomik durumu için, yüzde 87’sine yakını ise Türkiye ekonomisi ve dünya ekonomisi için büyük bir tehlike olarak görüyor.
146 İŞÇİ KOVID-19 SEBEBİYLE YAŞAMINI YİTİRMİŞTİ
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisinin verilerine göre mart ayında 14’ü Kovid-19’dan olmak üzere 113 işçi hayatını kaybetti. Salgının daha yoğun yaşandığı nisan ayına gelindiğinde ise 103’ü Kovid-19 kaynaklı olmak üzere 220 işçi hayatını kaybetti. 156 içinin iş cinayetlerinde hayatını kaybettiği mayıs ayında ise Kovid-19’dan ölen işçi sayısı 29. Haziran rakamları ise henüz açıklanmadı