İSTANBUL – Türkiye son 30 yılın en şiddetli zirai don felaketini yaşadı; Nisan ayının ortasında olunmasına rağmen etkili olan ani sıcaklık düşüşleri ve kar yağışı, birçok üründe büyük zarara yol açtı.
36 ilde etkisini gösteren don olayları nedeniyle fındık, ceviz, elma, kayısı, kiraz, üzüm ve dut başta olmak üzere meyve bahçelerinde ciddi rekolte kayıpları yaşanması beklendiği kaydedildi.
Konya: Kiraz
Türkiye kiraz üretiminin yaklaşık yüzde 60’ının yapıldığı Konya’nın Akşehir ilçesinde, kiraz bahçeleri büyük hasar gördü.
Kiraz Üreticileri Birliği Başkanı Suat Ordu, birçok bahçenin kullanılmaz hale geldiğini açıkladı.
Samsun: Fındık
Samsun’un Bafra ilçesinde ise 60 köyde fındık, ceviz ve çilek bahçeleri zarar gördü. Yaklaşık 19 bin dönüm tarım arazisinin etkilendiği tahmin ediliyor.
Adıyaman: Üzüm
Adıyaman’ın Gölbaşı ilçesinde de kar yağışıyla birlikte don etkili oldu. Özellikle Trabzon hurması, badem, kiraz ve üzüm bahçelerinde büyük hasar tespit edildi.
Ziraat Odası ve İlçe Tarım Müdürlükleri hasar tespit çalışmalarına başladı.
Sivas: Vişne
Sivas Valiliği’nden yapılan açıklamada, don olayının başta kayısı, vişne, badem ve elma ağaçlarını etkilediği, Gürün, Koyulhisar, Suşehri, Gölova, Akıncılar ve Kangal ilçelerinde yüzde 70 ila 100 arasında değişen oranlarda zarar oluştuğu bildirildi. Valilik, tespit çalışmalarının aralıksız sürdüğünü duyurdu.
Tokat: Meyve
Tokat Valiliği tarafından, il genelinde yaşanan zirai dona ilişkin, “Zarar gören üreticilerimizin mağduriyetlerinin giderilmesi için gerekli tüm süreçler ivedilikle yürütülmekte; devletimizin destek mekanizmaları devreye alınmaktadır.” denildi.
Valilikten yapılan yazılı açıklamada, sıcaklığın ani düşüşü ve meydana gelen zirai donun, başta meyve ağaçları ve bazı tarım ürünleri olmak üzere pek çok üretim alanında zarara yol açtığı ifade edildi.
Kastamonu: Ceviz
Kastamonu’nun Tosya ilçesinde de erken çiçek açan meyve ağaçları don nedeniyle zarar gördü. Yapılan ilk tespitlere göre, 6 bin 725 dekar alandaki kiraz, ceviz, elma ve üzüm bahçeleri olumsuz etkilendiği bildirildi.
Tosya İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, üreticileri TARSİM sigortası yaptırmaları konusunda uyardı.
Malatya: Kayısı
Malatya Valisi Seddar Yavuz, kentte zirai don nedeniyle başta kayısı olmak üzere tarımsal üretimde zararın oluştuğunu bildirdi.
Niğde: Elma
Türkiye’nin önemli elma üretim merkezlerinden Niğde’de soğuk hava ve zirai don nedeniyle elma bahçeleri zarar gördü.
Niğde Elma Üreticileri Birliği Başkanı Atilla Kaplan geçen yıl sıcaklık ve kuraklık nedeniyle ciddi anlamda rekolte kaybı yaşadıklarını anımsatarak, “Bu yıl da 11 Nisan’da böyle bir soğuğun olması gerçekten çok yaşadığımız bir şey değil” dedi.
TOBB VE TMO’DAN ÇAĞRI
Zirai donun yurt genelindeki etkileri üzerine Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ve Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal da açıklamalarda bulundu.
Hisarcıklıoğlu, üretimin sürdürülebilirliği için çiftçilerin desteklenmesi gerektiğini vurgulayarak Ziraat Bankası başta olmak üzere tüm finans kuruluşlarına “üretici borçlarını faizsiz erteleme” çağrısında bulundu.
TMO Genel Müdürü Güldal ise tarımsal üretimde ciddi kayıpların yaşandığını belirterek, üreticilere geçmiş olsun dileklerini iletti.
Nefes’in haberine göre, üreticinin gözü kulağı artık devletin atacağı adımdayken, tarım yazarı Gazi Kutlu, zararın oluşturabileceği rakamları çıkardı. Kutlu, “Türkiye tarımsal hasılasının yüzde 20’sini oluşturan meyvecilik sektörünün değeri yaklaşık 14 milyar dolar. Burada yüzde 10’luk zarar 1.4 milyar dolar, yüzde 30’luk zarar ise 4.2 milyar doları buluyor” dedi.
YAŞANAN KAYIP 120 MİLYAR
Sebze ve tarla ürünlerindeki hasarın henüz hesaplanmadığına işaret eden Kutlu, şöyle konuştu: “2025’te çiftçiye verilecek toplam destek miktarı 135 milyar TL. Bugünkü döviz kuruyla 3 milyar dolarlık bir zarar oluşursa, yaklaşık 120 milyar TL’lik bir üretim kaybı demek. Eğer zarar 4 milyar dolara ulaşırsa bu rakam 160 milyar TL’ye çıkıyor. Yani tüm tarımsal destek bütçesini bu zararı karşılamak için harcasak bile yetmiyor. Bu büyüklükteki bir zararın Tarım Sigortaları Havuzu’nun (TARSİM) sigorta kapasitesini de aştığını kabul etmeliyiz. Üstelik birçok çiftçi tarım sigortasına sahip değil. Banka kredisi zoruyla TARSİM yaptıranlar belki kısmi bir tazminat alabilecek, ancak sigortasız üretici için bu don, iflas anlamına geliyor.”